Tijdens de 8e publieke zitting van het Concilie worden opnieuw 2 documenten plechtig afgekondigd die mijlpalen zijn in de kerkgeschiedenis:

• Dogmatische constitutie over de goddelijke openbaring, Dei Verbum
• Decreet over het lekenapostolaat, Apostolicam actuositatem

Paulus VI houdt in zijn toespraak een warm pleidooi om het aggiornamento na het Concilie voort te zetten. Zo kondigt hij voor 1967 een bisschoppensynode aan. En zegt hij werk te zullen maken van de hervorming van de curie.

Document over openbaring kent bochtige voorgeschiedenis

De dramatische gebeurtenissen in verband met het schema De fontibus revelationis in 1962 leiden in 1963 naar een meer open tekst De divina revelatione.

De grondig bijgewerkte versie wordt in de derde sessie besproken en goedgekeurd als basis voor verdere uitwerking. Maar wel met 1498 vragen tot tekstwijziging (modi).

In 1964 krijgen de eerste 2 hoofdstukken over de verhouding Schrift-Traditie 2 tegenstrijdige inleidingen: 1 namens de meerderheid van de commissie en 1 namens de minderheid. 

Op 19 oktober 1965 mengt ook de paus zich in de verwerking van de modi. Dat kardinaal Bea de voorstellen van de paus in de commissie doordrukt tegen de meerderheidstekst in valt niet in goede aarde.

Meesterwerk van het Concilie

Uiteindelijk wordt over de openbaring een evenwicht bereikt en krijgt de tekst op 29 oktober een vrij comfortabele meerderheid. Tijdens de finale stemming vandaag zijn er 2344 stemmen voor en 6 tegen.

De afkondiging van de constitutie toont de grondige transformatie aan bij vele Concilievaders over cruciale kwesties als de verhouding tussen Schrift en Traditie, de onfeilbaarheid van de Bijbel en de historische waarde van de evangelies.

• Openbaring wordt niet meer gereduceerd tot dogmatische waarheden. Het Woord van God krijgt in de openbaring een centrale en unieke plaats. Het is de basis voor een Bijbels geïnspireerde theologie.
• Er is de erkenning dat het Woord van God tot de mensen geopenbaard is door woorden en daden van mensen. De tekst erkent het historische karakter van de evangelies en de andere Bijbelse teksten en de waarde van het historisch-kritische Bijbelonderzoek. Katholieke exegeten krijgen zo de ruimte voor echt wetenschappelijk onderzoek.
• De Schrift komt in het centrum te staan van het leven van de kerk. Het lange en soms moeizame werk van de Bijbelbeweging krijgt daarmee een bekroning. Na het Concilie zullen vele Bijbelgroepen het licht zien. Op die manier krijgen vele gelovigen de kans om zich te verdiepen in de Schrift.

De relatief korte tekst wordt daarom beschouwd als 1 van de meesterwerken van het Concilie.

Halfhartige bevestiging van leken

Wat betreft het thema van de leken in de kerk benadrukt het Tweede Vaticaans Concilie de eigenstandigheid van de leek in het leven van de kerk. De kerkvisie dat leken alleen ontvangers en uitvoerders van de gewijde bedienaren zijn, haalt het niet. Dat is op zich al nieuws.

Toch blijft het Decreet over het lekenapostolaat een tekst van clerici over leken. De spanning tussen zelfstandigheid en ondergeschiktheid van leken ten overstaan van de hiërarchie wordt niet echt opgelost. Beide worden in de tekst bevestigd.

De tekst besteedt ruim aandacht aan de eigen verantwoordelijkheid en rechten als christen en aan de noodzaak van een degelijke vorming. Maar het is twijfelachtig of het decreet voldoende recht doet aan het idee van het volk van God dat een ruime plaats krijgt in de constitutie over de kerk. Ook de mogelijkheden van het universele priesterschap van de gelovigen worden onvoldoende benut. De rol van de leken lijkt zich toch vooral te situeren op het niveau van de tijdelijke orde.

Bron: Mathijs Lamberigts, Leo Declerck. Het Concilie Vaticanum II. Halewijn, 2015.