De afgelopen dagen verliepen de stemmingen en debatten over de priesteropleiding en de zending van de priester in een gemoedelijk sfeer.

De sfeer is totaal anders voor de stemmingen over de verklaring over de niet-christelijke godsdiensten op 14 en 15 oktober.

Vooral veroordeling van antisemitisme krijgt aandacht

De tekst wil niet-christelijke godsdiensten op een adequate wijze waarderen, zonder ze te accapereren of te kwetsen. Maar het is vooral de veroordeling van het antisemitisme die voor beroering zorgt. 

Van pamfletten tot bomdreiging

Op 11 oktober deelt de Coetus Internationalis Patrum een tekst uit die pleit voor een tegenstem. Men vindt dat het Secretariaat voor de eenheid te weinig rekening heeft gehouden met de ingediende opmerkingen van de Coetus. Andere godsdiensten waarderen, zal leiden tot een heilloze egalisering. Wat is dan nog de zin van missionering?

Ook krijgen de Concilievaders in de dagen voor de stemming regelmatig met antisemitische pamfletten in de hand gedrukt. 1 ervan is ondertekend door 21 traditionalistische verenigingen. Bisschoppen die de verklaring aanvaarden worden beschouwd als ketters. Het Concilie is niet bevoegd om de antisemitische houding van het magisterium van de Kerk te veranderen .

Kardinaal Marella ontvangt ondertussen een brief waarin gedreigd wordt om de Sint-Pietersbasiliek op te blazen als het Concilie de verklaring over de joden goedkeurt.

Het Secretariaat voor de eenheid probeert de gemoederen te kalmeren. In september heeft het een persbureau voor de Arabische wereld opgericht. Dat zorgt voor de vertaling van de verklaring in het Arabisch.

Met uitzondering van de Irakese ambassade zijn de reacties positief. Vooral de steun van Willebrands en patriarch Maximos wegen door. Volgens de joodse wereld heeft men echter te veel toegegeven aan Arabische druk.

Goedkeuring toont dat oppositie minderheid is

Zoals tijdens het Concilie nog een paar keer gebeurde, toont de stemming ook nu aan dat de felle oppositie van een kleine minderheid komt. Ook nummer 4 van de tekst —de omstreden verklaring over de joden en de veroordeling van het antisemitisme— krijgt een ruime meerderheid. De vele toegevingen doen dus wel hun werk.

De uitslag van de stemming wordt positief onthaald door de Wereldraad van Kerken en door de president van het American Jewish Committee.

De Grieks-orthodoxe patriarch Theodosius van zijn kant noemt de goedkeuring een breuk met het verleden en een aanslag tegen de fundamenten van het christendom.

Aan de eindstemming op 28 oktober 1965 nemen 2312 vaders deel: 2221 stemmen ja, 88 stemmen nee (er zijn ook 2 stemmen placet juxta modum en 1 ongeldige stem). Ondanks de compromistekst blijft er dus een kleine kern van tegenstanders.

Intuïtie van Johannes XXIII wordt werkelijkheid

Daarmee is Verklaring over de niet-christelijke godsdiensten, Nostra aetate een feit. 1 van de intuïties van Johannes XXIII wordt werkelijkheid. Niet-katholieken noemen het een van de mooiste bladzijden van de christelijke theologie.

Bron: Mathijs Lamberigts, Leo Declerck. Het Concilie Vaticanum II. Halewijn, 2015.