08 DEC '65 | Middag-eten bij de H. Vader 
13.30 uur: Middag-eten bij de H. Vader. Aanwezig: Mgr. Felici, Mgr. Carlo Colombo, Mgr. Willebrands, Don Macchi, Don Bruno.
07 DEC '65 | De Libertate religiosa gepromulgeerd
Tijdens de Concilie-zitting wordt De Libertate religiosa gepromulgeerd.
16 NOV '65 | “Si stampa” [ze zijn aan het drukken]
Opgeroepen bij Mgr. Dell’Acqua (8.15 uur). “Tutto a posto” [Alles is in orde]. De paus zou graag gewild hebben dat we ook de laatste modus hadden ingewilligd, maar hij dringt niet aan. De tekst kan naar de drukker. Dell’Acqua heeft Felici opgeroepen om hem de beslissingen mee te delen. Ik wijs op een bezwaar dat mogelijk nog gemaakt kan worden: dat de tijd te kort is [om de tekst te bestuderen]: andere schema’s, met name nr. 13, hebben niet méér tijd gekregen.
Om aan de wens van de paus tegemoet te komen, zou Mgr. De Smedt nog een zin kunnen toevoegen in zijn relatio. Salzmann gaat controleren of de tekst inderdaad op de drukpersen ligt, en hij komt me op het Concilie zeggen: “Si stampa” [ze zijn aan het drukken].
15 NOV '65 | Er zijn nieuwe bezwaren
8.30 uur: Op het Secretariaat. Met Salzmann gesproken over de nieuwe wijzigingen in de tekst; met het oog op de drukproeven.
In de Sint-Pieter. Na de mis gesprek met Mgr. Colombo en Mgr. De Smedt: er zijn nieuwe bezwaren (van Ciappi, Boyer en van het Staatssecretariaat).
Met De Smedt in de Kapittel-kapel [in de Sint-Pieter] een antwoord opgesteld. Daarna overleg met Arrighi op het Secretariaat. Een brief opgesteld aan Dell’Acqua: het antwoord op de nieuwe bezwaren (daarvoor De Smedt en Colombo geraadpleegd in de Sint-Pieter, en Hamer op het Secretariaat).
13 uur: Met de brief voor Dell’Acqua naar kardinaal Bea, hij ondertekent de brief. De brief naar het appartement van Mgr. Dell’Acqua gebracht (14 uur).
16 uur: (Plenaire) zitting van het Secretariaat. Verslag gedaan van de laatste peripetieën met betrekking tot De Libertate. De aanwezigen zijn akkoord met wat De Smedt en ik gedaan hebben en geven hun formele instemming. Daarna gaat het over het Directorium: de communicatio in sacris.
18 uur: Telefoneer naar Dell’Acqua: geen nieuws. Hij doet zijn best. De door Bea ondertekende brief is om 14.30 uur naar de paus gebracht.
20 uur: Mgr. De Smedt belt om te vragen of er nieuws is? Er is geen nieuws. Pazienza.
12 NOV '65 | Kardinaal Wyszinski is buitengewoon ontevreden
10 uur: Op het Concilie, opgeroepen door Mgr. De Smedt: kardinaal Wyszinski is in het bezit van een kopie van De Libertate religiosa en is buitengewoon ontevreden (Mgr. Felici heeft hem een kopie gestuurd op verzoek van de paus). Mgr. De Smedt had hem eveneens een kopie gestuurd met een begeleidende brief.
16 uur: Discussie op het Secretariaat met aartsbisschop Wojtyła van Krakau met een theoloog en Mgr. De Smedt, Hamer en Willebrands over de moeilijkheden die de Polen hebben met de tekst van De Libertate religiosa. Wij kunnen enkele van hun bezwaren aanvaarden ( legitimus→iustus), maar niet allemaal. We hebben de indruk dat ze tevreden zijn. Wyszinski zou willen dat wij in de inleiding zijn uiteenzetting over het dialektisch materialisme invoegen. Dat kan niet. Pavan zegt trouwens dat de uiteenzetting van Wyszinski achterhaald is.
10 NOV '65 | Stemming over De Libertate religiosa zal plaatshebben op 19-11
Op het Concilie, Mgr. Pericle Felici kondigt aan dat de stemming over De Libertate religiosa zal plaatshebben op vrijdag 19 november (Dat betekent dat er geen Promulgatio zal zijn op 18 november. De paus wil het zo. Als de stemming echt plaatsheeft op 19 november is dat niet erg).
09 NOV '65 | Gesprek en stemming over de relatio van Mgr. De Smedt
9 uur: Op het Concilie, gesprek met Felici en Fagiolo over De Libertate religiosa. Als de paus akkoord is dat de proclamatie op 18 november plaatsvindt, kan dat nog geregeld worden.
15.30 uur: Op het Secretariaat, gesprek met Mgr. De Smedt, Pavan, Hamer, Willebrands, over de relatio van Mgr. De Smedt bij de presentatie van de modi.
16.30 uur: Plenaire zitting van het Secretariaat. Stemming over de modi van De Libertate religiosa. Stemming over de expensio modorum. Stemming over de Relatio van De Smedt.
08 NOV '65 | Plenaire zitting over de modi voor De Libertate religiosa
9 uur: De tekst van De Libertate religiosa wordt naar Mgr. Dell'Acqua gebracht voor de paus. De Proclamatie zou nog kunnen plaatsvinden op 18 november.
16.30 uur: Plenaire zitting van het Secretariaat over de modi voor De Libertate religiosa: discussie. Morgen, stemming. Toelichtingen door De Smedt (nrs. 1-5), Hamer (6-8), Michalon (9-12) en Feiner (13-15).
05 NOV '65 | Subcommissie voor de modi voor De Libertate religiosa
8.30 uur: Op het Secretariaat. Kleine subcommissie voor de modi voor De Libertate religiosa. De eerste fase is klaar (de antwoorden die op alle modi gegeven moeten worden). De tweede fase begint: samenvatting van de modi en de relatio (expensio). De leden van de subcommissie zijn opgeroepen voor morgenmiddag 16.30 uur.
28 OKT '65 | Intussen is een eerste pakket modi aangekomen
Op het Concilie.
Sessio publica. Promulgatio Declarationis De Habitudine ad religiones non-christianas.
Intussen is een eerste pakket modi aangekomen voor De Libertate religiosa.
25 OKT '65 | De "Coetus Internationalis" weert zich tegen de tekst
Concilie-zitting. Inleiding van De Smedt over de Textus recognitus van De Libertate religiosa.
De "Coetus Internationalis" weert zich tegen de tekst.
20 OKT '65 | Kan men de situatie met betrekking tot De Revelatione nog redden?
Met Mgr. De Smedt opnieuw gekeken naar de procedure voor de stemming over De Libertate religiosa, en afgerond.
15 uur: Op kantoor. De Relationes zijn klaar. Alles wordt naar de drukkerij gebracht.
Thuis, de drukproeven van de Relatie De Smedt nagekeken.
Pater Grillmeier komt me spreken: kan men de situatie met betrekking tot De Revelatione nog redden?
Telefoon naar Mgr. Colombo: waak er over dat de formule van Philips om veritas salutaris (Deus salutis causa) [te vervangen] zou aanvaard worden en dat voor de katholieke exegeten en voor de « pax interna ». Hij zal in die zin spreken.
Lees meer: Paus stelt 3 tekstwijzigingen voor over Openbaring
19 OKT '65 | Döpfner hoopt dat veritas salutaris zal kunnen behouden blijven
Ontmoeting met Döpfner in de Cortile San Damaso: over de volgende vergadering van de theologische commissie. Hij hoopt dat veritas salutaris zal kunnen behouden blijven.
Lees meer: Paus stelt 3 tekstwijzigingen voor over Openbaring
30 SEP '65 | Ruffini heeft paus gevraagd om tekst van het programma te halen
16.30 uur: Vergadering van het Secretariaat.
De brieven aan Mgr. Colombo en Mgr. Ancel, waarin wij hen vragen mee te werken aan de tekst van De Libertate religiosa zijn door kardinaal Bea ondertekend. (Mgr. De Smedt heeft een audiëntie bij de paus).
's Avonds tegen 9 uur telefoon van Mgr. De Smedt: uitstekende audiëntie bij de H. Vader. Het werk van het Secretariaat voor De Libertate religiosa werd buitengewoon gewaardeerd. De tekst [van De Libertate religiosa] eveneens. De petitie van de oppositie, die een andere tekst voor De Libertate religiosa wilde, is overbodig geworden: die kwam gelukkig na de stemming pas binnen. De Smedt kan die petitie opbergen als archiefdocument. De avond voor de stemming is Ruffini de paus komen vragen, deze tekst van het programma (van het Concilie) te halen! De paus vindt dat de tekst heel goed is. Hij is overtuigd dat deze tekst van beslissend belang is voor de geschiedenis van de Kerk in de komende eeuwen.
Lees meer: Thema Godsdienstvrijheid: basis voor geloof en dialoog
27 SEP '65 | De paus was erg tevreden met de repliek van Mgr. De Smedt
In de Sint-Pieter, gesprek met C. Colombo: de paus was erg tevreden met de repliek van Mgr. De Smedt: zowel de atmosfeer als de inhoud waren heel goed. Colombo zal graag meewerken, wij kunnen aangeven op welke manier hij ons kan helpen. De H. Vader zal ons zelf nog wat concrete suggesties sturen: dat wij niet pleiten voor agnosticisme van de Staat, en dat er in deze doctrine continuïteit en ontwikkeling zal zitten.
Lees meer: Thema Godsdienstvrijheid: basis voor geloof en dialoog
24 SEP '65 | Een kardinaal is hem verwijten komen maken
10 uur: Op het Concilie.
(Mgr. Dell'Acqua zegt me dat het heel moeilijk was om er een stemming door te krijgen voor De Libertate religiosa. Een kardinaal is hem verwijten komen maken. We hebben ook gesproken over Nederland en de verkeerde informatie in de Italiaanse pers).
Hamer spreekt op televisie over De Libertate religiosa.
21 SEP '65 | Het besluit van de paus is formidabel
Om 7 uur op kantoor. In de archieven naar gegevens gezocht over de "iter" van De Libertate religiosa. Arrighi is er om 7.30 uur. Samen de tekst opgesteld (hij had thuis al een concept gemaakt). Corinnna heeft die uitgetypt. Om 8.30 uur bij Dell'Acqua. Ter plekke heb ik nog een handgeschreven aantekening toegevoegd over het verschil met de "iter" van De Revelatione. Als ik wegga komt kardinaal Agagianian aan in de Cortile van San Damaso.
Op het Concilie. Gesproken met kardinaal Shehan en Murray. Ze zijn allebei teleurgesteld.
Na de Concilie-mis roept Carlo Colombo me. Hij zegt me dat de paus besloten heeft dat er een stemming moet komen, en hij geeft me de formulering van zijn besluit. Ik ben erg blij met de stemming.
Daarna spreek ik met Mgr. De Smedt en zeg hem dat er een stemming zal komen. Grote blijdschap. Daarna praten we nog even over zijn repliek [de oratio finalis] met de laatste toevoeging.
Even later vraagt de moderator (Agagianian) of hij de discussie kan afsluiten.
De Smedt houdt zijn repliek.
Dan volgt de aankondiging van de stemming. Algemene opluchting. Resultaat: 1997 [Placet]- 224 [Non Placet] - 1 [Onthouding]. Velen komen me gelukwensen. Veel blijdschap. Het besluit van de paus is formidabel.
13 uur: Terug op kantoor.
Thuis.
16 uur: Bijeenkomst van de waarnemers. Inleiding op Schema XIII door abbé Haubtmann.
18.30 uur: Telefoon van Dell'Acqua: gelukwensen (ook van père Marco [Malagola]).
20 SEP '65 | Paus is zelf tussenbeide gekomen en heeft voorkeur voor stemming
Op het Concilie.
Döpfner zegt tegen me: waarom hebt u zo geïnsisteerd op een stemming? Bij de afsluiting van het debat hadden de moderatoren een goede verklaring kunnen afleggen. Ik heb geantwoord dat wij van onze kant echt een stemming willen.
Suenens zegt me dat er vanavond een vergadering is van de Coördinatiecommissie, van Presidium en Moderatoren, om te beslissen of er een stemming moet komen.
Even later laat Murray me een tekst zien die van de paus komt en hem door Colombo gegeven is, die voor de stemming bedoeld is. De paus is voor een stemming.
Telefoon van Mgr. Dell'Acqua, die zegt dat de paus zelf tussenbeide is gekomen en voorkeur heeft voor een stemming.
17 uur: vergadering van het Secretariaat.
Kardinaal Bea legt een tekst voor die hem gebracht is door Carlo Colombo namens de paus, als tekst voor de stemming over De Libertate religiosa.
Tijdens de vergadering komt Carlo Colombo langs en spreekt met kardinaal Bea. Brief van kardinaal Bea aan de paus, aan Agaganian,met kopie aan Felici; om nog een keer te vragen om stemming. De formulering van de paus wordt aanvaard. Ik breng de kopie naar het appartement van Macchi. Thijssen brengt een kopie naar Agagianian.
Thuis, om 21 uur, gebeld met Mgr. De Smedt: de vergadering van de Coördinatiecommissie, het Presidium en de Moderatoren, heeft de stemming met 16 tegen 12 afgewezen. De moderatoren gaan een verklaring afgeven, in de lijn van een tekst die De Smedt voor Suenens heeft opgesteld.
21.30 uur: telefoon van Dell'Acqua. Hij moet morgenochtend voor 8 uur een Notitie hebben over de "iter" van onze tekst, met name om te weten of de Doctrinaire Commissie is geconsulteerd. Om 9 uur ontvangt de paus twee personen, en hij moet dan over die Notitie kunnen beschikken.
Ik heb om 21.45 uur Arrighi gebeld, en hem gevraagd morgenochtend om 7.30 uur op kantoor te zijn, om samen die Notitie over de "iter" op te stellen.
Om 22 uur heb ik nog naar De Smedt gebeld om hem hierover te informeren.
19 SEP '65 | Wij willen een stemming
Mgr. De Smedt opgebeld. Ik heb hem gezegd dat we de brief aan de paus geschreven hebben. Hij raadt aan contact op te nemen met de sprekers van morgen in de Concilie-aula, en Döpfner te bellen. Volgens Suenens, die zelf niets zal ondernemen, hangt alles af van Tisserant.
Met Döpfner gebeld. Heb hem gezegd wat ons standpunt is, en hem verteld over de brief aan de paus. Zijn advies is om rechtstreeks in contact te blijven met de paus.
Shehan opgebeld en op de hoogte gebracht. Hij voert morgen het woord en zal in zijn interventie om een stemming vragen. Hij weet niet of er morgen een vergadering is van het "Presidium".
P. Schmidt gebeld: zou Bea niet kunnen bellen met Tisserant? Heb hem bijgepraat.
Telefoon van Arrighi: hij zal Liénart op de hoogte brengen, en bij Lefebvre aandringen op een duidelijk placet voor de tekst.
Martimort heeft tegen Arrighi gezegd, dat er morgen een vergadering van het "Presidium" is, over de vraag of er al dan niet een stemming moet komen over De Libertate religiosa.
Alfrink is niet thuis.
12.30 uur: bezoek van Groot, Schillebeeckx en De Jong op de Monte Mario.
15.30 uur: bezoek bij kardinaal Agagianian. Over mijn bezoek aan Armenië en daarna over De Libertate religiosa:
- Wij willen een stemming. Bea heeft dat aan de paus laten weten. Zo'n stemming heeft bij alle Schema's plaatsgevonden. De kardinaal is tegen een stemming: vanwege de weerslag op de reis van de paus naar de VN (als er veel nee-stemmers zouden zijn!). De stemming is overbodig: er is geen nieuw debat voorzien, en het Secretariaat kan gewoon de tekst redigeren voor de eindstemming. Hij is ervan overtuigd dat het Schema wordt aangenomen.
- Omdat hij "relator'" is zal Mgr. De Smedt morgen het woord voeren bij de afsluiting van het debat. De kardinaal is akkoord.
Van 17-19 uur overleg op het Secretariaat over de concepttekst [van de "oratio finalis"] van Mgr. De Smedt: Murray, Pavan, Hamer, Willebrands. Hamer zal nog contact opnemen met Journet, zodat die het woord zal nemen.
Telefoon van Arrighi: hij heeft met Liénart en Lefebvre gesproken. Liénart zal met Tisserant praten, Lefebvre zal het Schema uitdrukkelijk steunen. Ancel ook.
De vergadering van de secretarissen van de bisschoppenconferenties van vrijdag 17 was unaniem voor een stemming.
18 SEP '65 | Wij denken dat de nee-stemmers niet boven de 30% zullen komen
9.30 uur: Op kantoor, vergadering met de commissie De Libertate religiosa: De Smedt, Cantero, Murray, Pavan, Hamer, Willebrands.
1) Wij willen een stemming. Wij denken dat de nee-stemmers niet boven de 30% zullen komen. Zelfs als er meer nee-stemmers zouden zijn, hebben wij toch liever een stemming. Zodat de situatie duidelijk is.
2) Als 'relator' zal Mgr. De Smedt het woord nemen aan het slot van het debat.
We hebben ook tegen Cantero gezegd, dat zijn interventie de indruk wekte dat niet alleen hijzelf, maar alle Spaanse bisschoppen tegen het schema zijn. Dat is slecht. Cantero daarentegen zegt dat hij voor is, evenals een andere groep. We zeggen dat dat punt verhelderd moet worden.
17 uur: Receptie, aangeboden door kardinaal Bea aan de waarnemers in de Foyer Unitas. Ik spreek met kardinaal Bea over het advies van Dell'Acqua om een brief aan de paus te schrijven.
Na de receptie met Arrighi de brief gemaakt, ik heb er een lijst aan toegevoegd met stemmingen over de andere constituties en decreten. De brief bij Bea gebracht. Hij is helemaal akkoord en heeft de brief ondertekend.
17 SEP '65 | Bij een stemming zou de tekst afgewezen kunnen worden
15 uur: Telefoon van Mgr. De Smedt. Er zou niet gestemd worden over De Libertate religiosa. Men zou bang zijn voor teveel nee-stemmen. Wat te doen? Is Bea op de hoogte? Opgebeld naar Bea: Döpfner heeft tegen hem gezegd dat dit de eerste stemming in z'n soort zou worden (!). Bij de andere teksten is dat niet gebeurd (!). De vraag zou voorgelegd worden aan het "Presidium". Kardinaal Bea is daartegen, omdat het "Presidium" erg verdeeld is.
16 uur: Eerste bijeenkomst met de waarnemers. Over De Libertate religiosa. Murray geeft een inleiding.
18 uur: Gesprek met Mgr. De Smedt over de te volgen procedure voor De Libertate religiosa. Bij een stemming zou de tekst afgewezen kunnen worden. Morgen bijeenkomen met de commissie.
15 SEP '65 | Moderatoren zijn voor stemming godsdienstvrijheid
8.30 uur: Op het Secretariaat.
In aula concilii gesprek met de 3 moderatoren (Lercaro, Suenens, Döpfner) over een stemming over De Libertate religiosa na afloop van het debat. Ze zijn daar alle drie voor, maar ze willen een brief.
13 uur: Lunch met Hans Küng.
19.30 uur: Kardinaal Bea ondertekent de brieven aan de moderatoren over de stemming over de godsdienstvrijheid.
14 SEP '65 | Opening van de 4e zitting van het Concilie
17 uur: Op het Secretariaat met mgr. De Smedt, over zijn Relatio morgen, en over de Encycliek.
20 uur: Gesprek met kardinaal Suenens op het Belgisch College. De stemming moet gaan over de vraag of de tekst De Libertate religiosa als uitgangspunt aanvaard wordt. Hij is niet op de hoogte van een eventuele interventie van Lercaro.
20 NOV '64 | Opgelucht hoorde ik het resultaat voorlezen van de stemming
De tekst Decretum De Oecumenismo is gedrukt en kan worden uitgedeeld aan de concilievaders. Ook de tekst De Ecclesiis Orientalibus.
Mgr. Felici kondigt aan: er wordt gestemd over de modi van het decreet de Ecclesiis Orientalibus. Vervolgens zal de stemming plaatsvinden over het decreet De Oecumenismo in zijn geheel. Dit zal de definitieve stemming zijn van de algemene congregatie over dit decreet.
Als de Vader de modi over het decreet de Ecclesiis Orientalibus aanvaarden, zal vervolgens gestemd worden over dat decreet in zijn geheel met het oog op zijn promulgatie tijdens de publieke stemming op zaterdag 21 november.
Mgr. Felici had dit perspectief niet genoemd, noch in het vooruitzicht gesteld toen hij de stemming over het decreet De Oecumenismo aankondigde. Ik had het wel opgemerkt en begrepen na wat hij donderdagavond had gezegd: we zouden 300 à 400 stemmen tegen hebben, en wat een slecht figuur zouden we daarmee slaan!
Opgelucht hoorde ik het resultaat voorlezen van de stemming over het decreet De Ecumenismo : 2054 placet, 64 non placet. Op dat moment was ik gerust, de paus kon het niet meer niet promulgeren.
Ontdek meer: “Zwarte week” van het Concilie
19 NOV '64 | Verschillende Vaders willen protesteren met een negatieve stem
Om 11 uur ga ik met 2000 kopieën van deze lijst naar de Sint Pieter. Vlak voordat ik in de Sint Pieter aankwam had kardinaal Tisserant aangekondigd, dat de stemming over de verklaring De Libertate religiosa niet doorging. Die zou dus verdaagd worden naar de volgende conciliezitting. De concilievaders zijn teleurgesteld en verontwaardigd door deze aankondiging, ze vinden het een heel slechte zet. Velen vragen mij wat ik ervan denk. Ik sta aan de grond genageld, ik wist van niets. Ik hoorde het pas toen ik binnenkwam. De sfeer in de Sint Pieter is erg gespannen, geërgerd. Deze onvoorziene actie tegen de stemming over de verklaring over de godsdienstvrijheid verergert de slechte indruk die nu gewekt wordt met het uitdelen van wijzigingen in de tekst over de oecumene.
De onvoorziene samenloop van die coup tegen de stemming over de verklaring “De libertate religiosa” verhoogt en versterkt de slechte indruk die het verdelen van de veranderingen aan de tekst “De Oecumenismo” oproept.
Verschillende Vaders vragen me of ze nog moeten stemmen ten gunste van het decreet. Zij voelen zich diep bedroefd, gefrustreerd en willen protesteren door een negatieve stem uit te brengen.
Mijn antwoord is dat men de zaken op lange termijn moet zien. Het decreet is de vrucht van lang en ernstig werk. Aan de kern ervan is niet geraakt. Zijn belang voor de toekomst is onbetwistbaar. Mocht het decreet niet gepromulgeerd worden, dan zou dit voor het Secretariaat voor de Eenheid een slag zijn die het moeilijk zou te boven komen, zijn prestige zou er ernstig door aangetast zijn. Het decreet blijft voor ons volledig aanvaardbaar en zal het beginpunt en de basis zijn voor ons werk in de toekomst. Men moet absoluut placet stemmen, zonder reserves. Overigens, de afkondiging van het decreet “De Ecclesiis Orientalibus” zonder de afkondiging van het decreet “De oecumenismo” zou het einde betekenen van elke toenadering, van alle oecumenische arbeid in het Oosten.
Zelf moet ik naar de vergadering van de observatoren gaan, de laatste van de deze sessie van het concilie. Het thema van deze sessie is het schema over de missie. Professor Cullmann vraagt me of hij kort iets mag zeggen buiten het thema. Hij spreekt over de aangebrachte veranderingen en vooral over de aanpassing “inveniunt” en “inquirunt”.["zij - de Protestanten -vinden God in de H. Schrift" of "zij zoeken God in de H. Schrift"] Het is niet het woord “inquirunt” maar de wijziging die een slechte indruk maakt. Hij weet immers best - naar een gezegde van Pascal - dat men maar kan zoeken wanneer men reeds gevonden heeft. Bovendien het “inquirunt” is misschien meer “protestants” dan het “inveniunt”, maar de aanpassing lijkt iets anders te suggereren dan dit alles. Hij betreurt het dus en het zal, alhoewel zij die op het concilie aanwezig waren beter en gemakkelijker de intenties zullen begrijpen, zeer moeilijk zijn de veranderingen uit te leggen aan zij die het van op afstand hebben gevolgd. De observatoren hebben geapplaudisseerd. Ik heb professor Cullmann geantwoord dat ik hem dank voor zijn oprechtheid en zijn vrijmoedigheid en dat ik zoals hij de veranderingen betreur en vooral de wijziging die hij vermeldde. Toch wil ik hieraan een bedenking toevoegen. Volgens mij behoort het niet tot de rol van de observatoren om iets te doen zoals verzet aantekenen, publiek uitleg te geven op dit moment, en ik vraag dan ook geen dergelijke demarche. Ik vraag veeleer om ons niet te verlaten op dit moment waarop het concilie in crisis is gevallen. Zij kunnen ons alleen laten in hun sympathie, in hun hart en in hun gebed. Ik vraag hen ons niet te verlaten, we zijn samen verbonden, we hebben elkaar nodig. Daarom vraag ik hen ons te helpen door hun gebed.
Ontdek meer: “Zwarte week” van het Concilie
18 NOV '64 | De Paus heeft in blauw aangegeven wat hij niet kan goedkeuren
Opgeroepen bij Mgr. Dell’Acqua. De paus bedankt voor onze notitie. Hij heeft tegen Mgr. Dell’Acqua gezegd : ‘Zeg tegen Mons. Willebrands dat hij niet ongerust wordt’. Hij vraagt begrip voor zijn positie en zijn verantwoordelijkheid. Hij wil niet alleen weten wat het concilie denkt, maar ook voor zijn eigen geweten zeker zijn. Hij zei tegen Mgr. Dell’Acqua : ‘U kent mij, en Willebrands moet mij ook kennen.’ Hij zei ook : ‘Vraag Willebrands alsjeblieft om mij te helpen.’
Mgr. Dell’Acqua legt me een hele serie nieuwe bezwaren voor, op schrift; de Paus heeft in blauw aangegeven wat hij niet kan goedkeuren, en in rood wat hij zou kunnen aanvaarden. Op het eerste gezicht zijn de punten in blauw veel ernstiger dan die in het rood. We lezen samen door wat met rood gemarkeerd staat. Die dingen zijn op zich niet ernstig. Maar ik merk op dat niemand meer het recht heeft om na de stemmingen in het concilie veranderingen aan te brengen in de tekst, alleen de paus, als hij dat met heel zijn gezag oplegt. Maar dat moet dan helder en aanvaardbaar zijn voor iedereen, en onder alle aspecten (procedure, inhoud).
Om half 4 spreek ik kardinaal Bea. De kardinaal vond dat wij alles wat niet wezenlijk aan de tekst raakte moesten aanvaarden, omdat we de gewetensbezwaren van de paus anders niet tot rust konden brengen. Er is geen tijd meer voor onderhandelingen. Als de opdracht om de tekst te drukken niet vanavond nog gegeven wordt, kan het decreet niet gepromulgeerd worden.
Telefoontje van Mgr. Dell’Acqua die mij vraagt om morgenochtend vóór 9 uur langs te komen voor het definitieve antwoord van de paus op de opmerkingen zoals wij die aanvaard en in de tekst verwerkt hebben, of afgewezen en niet ingebracht hebben.
Ik maak de lijst klaar met de 19 wijzigingen, die vermenigvuldigd moet worden voor de concilievaders, als de paus die goedgekeurd heeft.
Op kantoor wachten Mgr. Heenan en Mgr. De Smedt me op om te spreken over de relatio van Mgr. De Smedt over de verklaring De Libertate Religiosa. De stemming over deze verklaring is aangekondigd voor donderdag. Na de verdagingen is een promulgatie momenteel uitgesloten en men moet die vertraging uitleggen in de relatio. Ik maak gebruik van de gelegenheid om deze twee bisschoppen, ondervoorzitters van het Secretariaat, de stand van zaken m.b.t. het decreet over de oecumene uit te leggen. Als ik zeg dat de lijst met aanpassingen donderdagmorgen aan de Vaders zal worden uitgedeeld, roept Mgr. De Smedt uit: welke indruk zal dat op het Concilie geven, welke ontsteltenis.
Ontdek meer: “Zwarte week” van het Concilie
17 NOV '64 | Catastrofe voor oecumenische beweging en voor het concilie
Aan het slot van de zitting in de Sint Pieter kondigt Mgr. Felici aan dat er gestemd wordt over het schema De Ecclesia en zegt : ‘Et erit ultima’ [en dit is het laatste schema]. De concilievaders zijn verbaasd en vragen zich af : ‘Wat is er dan aan de hand met het schema over de oecumene?’
Na de sessie zie ik kardinaal Bea in de basiliek en ik geef hem een kopie van de tweede nota. Kardinaal Suenens komt er bij en vraagt naar de stand van zaken m.b.t. het decreet De Oecumenismo. De Paus zou aan de moderatoren, sub secreto, gezegd hebben dat hij het decreet niet kon afkondigen. Ik zeg dat de beslissing nog niet genomen is. Kardinaal Suenens hoopt dat we de situatie nog kunnen redden. Kardinaal Bea belast me met de opdracht om naar Mgr. Dell’Acqua te gaan om hem in zijn naam te zeggen dat het een catastrofe zou zijn als het decreet niet gepromulgeerd wordt. Een catastrofe niet in de eerste plaats voor het Secretariaat en voor zijn werk, maar voor de oecumenische beweging in haar geheel en voor het gezag van het concilie. De kardinaal zegt nog: zelfs de Paus kan niets meer veranderen. Als er nog uitdrukkingen zijn die hem niet welgevallen, dan moet hij ze maar doorslikken (Er muss sie einfach schlucken).
Ontdek meer: “Zwarte week” van het Concilie
16 NOV '64 | Er zijn problemen
Telefoon gekregen van pater Marco, OFM (9 uur). Hij vraagt me om naar het Staatssecretariaat te komen om 12.30 uur om Mgr. Dell’Acqua te zien. Ik kom aan in de Sint-Pietersbasiliek om 11 uur en Mgr. Arrighi zegt me dat pater Duprey Mgr. Dell’Acqua gezien heeft die hem zou gezegd hebben dat het decreet over de oecumene niet zou gepromulgeerd worden. Pater Duprey komt en bevestigt dit nieuws.
Ik ga kardinaal Bea zien, en samen met pater Duprey deel ik hem dit nieuws mee en vraag hem of hij niet naar de Paus moet gaan. Kardinaal Bea meent dat ik naar Mgr. Dell’Acqua moet gaan om meer precieze informatie te verkrijgen.
Om 12.30 uur ben ik bij Mgr. Dell’Acqua en geef hem mijn notitie. Er is niet besloten dat het decreet De Oecumenismo niet gepromulgeerd zal worden, maar er zijn problemen.
Ontdek meer: “Zwarte week” van het Concilie
16 OKT '64 | Om 9 uur stellen Dell’Acqua en ik een conceptbrief op
Alle wezenlijke punten staan erin (geen Commissie, de verantwoordelijkheid van het Secretariaat; artikel 6 §3 van het Reglement; voorzitter is Bea; tekst van Secretariaat).
Ontdek meer: Bom onder het Secretariaat voor de eenheid
14 OKT '64 | Nog geen zekerheid
Brief gemaakt voor Felici met de 10 namen voor de voorbereidingsgroep. In aula sprak Ottaviani Bea aan. Ottaviani was nog niet op de hoogte van de nieuwe situatie.
19 uur. Telefoontje van pater Schmidt: we moeten een schriftelijke bevestiging hebben van Dell’Acqua, anders hebben we nòg geen zekerheid.
Ontdek meer: Bom onder het Secretariaat voor de eenheid
13 OKT '64 | Opluchting
's Morgens om 9 uur bij Dell'Acqua ontboden. Er zal geen commissie komen. Alleen een "gruppo" [groep] voor een bespreking maar competentie blijft exclusief bij Secretariaat [voor de eenheid].
‘s Middags zitting van het Secretariaat [voor de eenheid]. Kard. Bea deelt mee dat de verantwoordelijkheid voor allebei de teksten [over de joden en over de godsdienstvrijheid] exclusief bij het Secretariaat ligt, en dat er geen (gemengde) commissie komt. Opluchting.
Ontdek meer: Bom onder het Secretariaat voor de eenheid
09 OKT '64 | Het is alsof er een bom ontploft
Op de vergadering van het Secretariaat [voor de eenheid] (om 17 uur) leest kardinaal Bea de twee brieven voor. Het is alsof er een bom ontploft. Er is heftige verontwaardiging. De kardinaal vraagt tijd om na te denken. Wat wil de paus? Wat wil Cicognani? Wat wil Felici?
Ontdek meer: Bom onder het Secretariaat voor de eenheid
25 DEC '63 | Mooi telegram van de Patriarch met kerstwensen voor de H. Vader
Kerstmis. In Egmond, Sint Lioba.
21 uur: Telefoon van pater Duprey vanuit Rome. Goed nieuws: morgen komt een delegatie uit Constantinopel in Rome aan. Kard. Bea is per telegram op de hoogte gesteld.
08 DEC '63 | Hij deelt mee dat ik de paus mag begeleiden
11.30 uur: Bij Mgr Dell'Acqua, over de reis van de H. Vader naar het Heilig Land. Hij deelt mee dat ik de paus mag begeleiden. Pater Duprey zal ter voorbereiding naar Jeruzalem en Constantinopel gaan om de intenties en het reisplan voor te leggen, en de reacties te horen.
Ontdek meer: Paulus VI omhelst patriarch Athenagoras
30 NOV '63 | Kard. Döpfner heeft opgebeld
Aanstaande maandag zal kard. Bea op het concilie het woord voeren om de discussie af te sluiten over hoofdstuk III (Over de kerken van het Oosten) en ook over de hoofdstukken IV en V van het Schema Over het Oecumenisme. De moderator zal bevestigen wat Bea gaat zeggen over IV (Over de joden) en V (Over de godsdienstvrijheid). Kard. Döpfner zegt dat het absoluut onjuist is wat sommigen beweerden, namelijk dat de paus tegen hoofdstuk IV (Over de joden) zou zijn. Op de laatste vergadering van de moderatoren heeft de paus nog precies het tegenovergestelde gezegd.
19 OKT '63 | Cicognani wil tot een afronding komen
10.30 uur: Bij kard. Bea.
12 uur: Bij kard. Cicognani: Over de godsdienstvrijheid. De kardinaal wil tot een afronding komen. Het onderwerp van de godsdienstvrijheid wordt aanvaard als 5e hoofdstuk van De Oecumenismo. Maar er moet hoe dan ook contact gelegd worden met de Theologische Commissie. Zo niet, dan komt er een conflict met het Heilig Officie!
10 OKT '63 | Bezoek van Niemöller, voorzitter van de Evangelische Kirche
9 uur. Gesprek over wat hij in zijn leven heeft meegemaakt, en zijn ervaringen; het is zijn eerste bezoek aan Rome. Over paus Johannes XXIII, en over de Vredesconferentie in Praag.
02 OKT '63 | Gesprek met Paul Brand over een nieuw tijdschrift [Concilium]
Sint Pieter.
11.30 uur: Bij de uitgang van de Sint Pieter gesprek met Paul Brand over een nieuw tijdschrift [Concilium].
15 uur: Op het Secretariaat gewerkt aan de interventie van Mgr van Velsen, met Frans Thijssen en J. Vodopivec.
16 uur: Gesprek met Lukas Vischer.
17 uur: Gesprek met Ludolf Baas en Harry van Santvoort.
19.30 uur: Avondeten op de Foyer Unitas met Fr. Thijssen, van der Linde et de Vrouwen van Bethanie. Bij de koffie waren ook aanwezig: de dominees Roux, van Holk en zijn vrouw, en Puchinger.
27 SEP '63 | Opname interview voor de RAI
10.30 uur: Bij kard. Bea.
13 uur: Opname interview voor de RAI [Radiotelevisione italiana].
13.30 uur: Met Frans Thijssen en Henk van der Linde middageten op de Monte Mario.
16 uur: Naar het Secretariaat.
21 SEP '63 | 'U legt voor alle fouten de schuld bij de Katholieke Kerk'
10 uur: Audiëntie in de Zaal der Zegeningen. De paus spreekt over de hervorming van de Curie. Kard. Cicognani neemt mij apart over het schema De Oecumenismo: 'Bisogna corregerlo, date tutte le colpe alla Chiesa Cattolica etc.' ['Het moet aangepast worden. U legt voor alle fouten de schuld bij de Katholieke Kerk'].
20 SEP '63 | Zijn er uitnodigingen verstuurd aan de niet-christenen?
Bij Mgr Cardinale: zijn er uitnodigingen verstuurd [voor de opening van de 2e zitting van het Concilie] aan de niet-christenen? Neen.
26 AUG '63 | Gazzada. Villa Cagnola.
‘s Morgens nog gewerkt aan mijn inleiding.
17 uur: Aankomst van de deelnemers.
18.30 uur: Opening in de kapel, daarna inleiding.
13 AUG '63 | ‘s Morgens gewerkt aan mijn inleiding voor Gazzada
In Sint Lioba, Egmond-Binnen.
16 uur: Gesprek met Moeder Hildegard.
09 JUL '63 | Bea zegt dat schema De Oecumenismo van wereldbetekenis zal zijn
16.30 uur: Kard. Bea op audiëntie bij kard. Cicognani. De laatste zegt dat de schemata De Judaeis en De Libertate religiosa zijn goedgekeurd, en dat ze gedrukt worden en opgestuurd aan de bisschoppen. Hij zegt dat het schema De Oecumenismo van wereldbetekenis zal zijn.
03 JUL '63 | Vergadering meegemaakt van Coördinatiecommissie in het Vaticaan
18.30 uur. Kard. Cicognani begint met het 4e hoofdstuk van De Oecumenismo. Met een aanvulling van kardinaal Liénart wordt het unaniem aanvaard. Vervolgens bespreekt men De Matrimoniis mixtis.
01 JUL '63 | Audiëntie bij de H. Vader
12 uur. Aanwezig: dezelfde mensen die bij de kroning waren.
30 JUN '63 | Van het Secretariaat naar het Sint Pietersplein voor de kroning
16.00 uur. Aanwezig: Mgr Vladimir Kotliarov, Father Vitalij Borovoj, Mgr Moorman, Can. Pawley, Rector Woodhams, frère André de Taizé.
28 JUN '63 | Patriarchaat Moskou stuurt 3 vertegenwoordigers naar pauskroning
18 uur: Telefoon van Mgr Cardinale: op het Staatssecretariaat is een telegram binnengekomen. De synode van het Patriarchaat van Moskou heeft besloten, 3 vertegenwoordigers te sturen naar de pauskroning. We moeten contact opnemen met het bureau van de Maggiordomo. Hij zal hen antwoorden. Paus Paulus VI heeft over alle vertegenwoordigers van andere kerken gezegd: ‘ricevere con particolare cortesia, con dovuti riguardi’ (‘ontvangen met speciale aandacht, met verschuldigd eerbetoon’).
25 JUN '63 | Bezoek van tekenaar Frederick Franck
21 JUN '63 | Grote vreugde om de keuze van kardinaal Montini
Feest van het Heilig Hart. Zullen we vandaag een nieuwe paus krijgen?
11 uur: Volgens de radio is de rook wit. Iedereen gaat naar het Sint Pietersplein. Ik blijf achter met Arrighi om te wachten op het bezoek van Naguib. Met Arrighi en Naguib naar het Sint Pietersplein. Ik gaf Naguib de documenten van Kampala. Alleen dat wat openbaar is en gepubliceerd.
Naar het Sint Pietersplein. Grote vreugde om de keuze van kardinaal Montini en de naam die hij als paus gekozen heeft : Paulus VI. Kanunnik Pawley komt ons champagne brengen op het Secretariaat!
14.30 uur: thuis een telefoontje van pastoor G. de Beer en deken W. Nicolaas: ze kwamen anderhalf uur te laat aan in Rome. Ik ga naar het Secretariaat en breng met hen een bezoek aan de Sint Pieter en het graf van Johannes XXIII.
17 uur: Kard. Bea is terug op het Braziliaans College. Ik bel hem vanuit het Secretariaat. Grote vreugde om de nieuwe paus. De kardinaal zegt me dat paus Johannes XXIII een borstkruis vermaakt heeft aan het Secretariaat. Toen kard. Bea [na de pauskeuze, zoals alle kardinalen] de eerste keer zijn gehoorzaamheid ging betuigen, heeft paus Paulus VI tegen kard. Bea gezegd, dat het Secretariaat zijn werk moet voortzetten als voorheen. Bij de tweede gehoorzaamheidsbetuiging heeft de paus groeten meegegeven voor het Secretariaat, voor het Bijbelinstituut en voor de Gregoriana.
17 JUN '63 | Met de Observers gebeden bij het graf van de paus
10 uur: In de Sint Pieter. Samen met de Observers aanwezig bij de uitvaartmis. In de sacristie heb ik aan kard. Bea de drie Russische vertegenwoordigers van het Patriarchaat van Moskou voorgesteld, en ook de twee Anglicanen. Er was geen tijd meer voor de anderen.
16 uur: Bezoek aan het graf van paus Johannes XXIII. De Observers die aanwezig zijn nemen afscheid van de paus. Met de Observers gebeden bij het graf (het Onze Vader, en het Requiem aeternam).
15 JUN '63 | Plaatsing van de Observers in de Sint Pieter nog niet geregeld
12 uur: Terug op het Secretariaat. De kwestie van de plaatsing van de Observers in de Sint Pieter [bij de uitvaart van paus Johannes XXIII] schijnt nog niet goed geregeld te zijn.
18.30 uur: Getelefoneerd met Mgr. Cardinale. Hij stelt me gerust over de plaatsing in de Sint Pieter op 17 juni. Hij heeft gebeld met Commendatore Giovannini: er is een blok gereserveerd.
03 JUN '63 | Even later, om 19.49 uur, overlijdt paus Johannes XXIII
9.30 uur: Met de trein van Trente naar Rome.
17.30 uur: Aankomst in Rome.
Een taxi genomen naar het Secretariaat. De taxi kan niet verder komen dan de Chiesa Nuova : alles staat vol in de richting van de Sint Pieter. Te voet naar kantoor. De post bekeken. Arrighi komt. Samen naar de Sint Pieter. Slot van de H. Mis op het Sint Pietersplein. Even later, om 19.49 uur, overlijdt paus Johannes XXIII.
27 MEI '63 | Begrafenis op het kerkhof van Bovenkarspel
9 uur: Van Hoorn naar Bovenkarspel.
10 uur: Uitvaart in Bovenkarspel.
11 uur: Begrafenis op het kerkhof van Bovenkarspel.
22 MEI '63 | Ze vertelden me dat Moeder gisterenavond rond 11 uur overleden is
8 uur: Met de KLM naar Amsterdam. Arrighi zal naar kard. Bea gaan.
11 uur: Aankomst in Amsterdam. Evert en Lies kwamen mij ophalen: ze vertelden me dat Moeder gisterenavond rond 11 uur overleden is.
21 MEI '63 | De gezondheidstoestand van mijn moeder is heel ernstig
Ik kan pas morgenochtend het vliegtuig nemen.
14 MEI '63 | Subcommissie De Judaeis
9 uur: Gesprek met Abt Von Rudloff o.s.b. over De Judaeis.
10 uur: Plenaire zitting van het Secretariaat.
16.30 uur: subcommissie De Judaeis (over de relatie met de joden).
13 MEI '63 | Plenaire zitting van het Secretariaat voor de eenheid
10 uur: Plenaire zitting van het Secretariaat. Inleiding door kard. Bea. Vervolgens door de Secretaris. Vaststellen subcommissies. Korte discussie.
16.30 uur: subcommissie De Libertate religiosa.
11 MEI '63 | Teleurstellend gesprek met Tromp
16 uur: bezoek aan pater Tromp s.j. op de Gregoriana. Hij is wel bereid met mij te werken aan een tekst over de godsdienstvrijheid, maar wij hebben een teleurstellend gesprek (over de manier van Bijbel lezen, de ketterstrijd, de inquisitie, de eed van trouw die een bisschop aflegt, en over de schema’s Over de goddelijke openbaring en Over het oecumenisme).
06 MEI '63 | Lezing over het Concilie voor 70 theologiestudenten
17 uur: bij de Vrouwen van Bethanië op de Foyer Unitas. Lezing over het Concilie voor 70 theologiestudenten uit Kopenhagen en Aarhus.
19.30 uur: avondeten bij de Vrouwen van Bethanie.
04 MEI '63 | Bij kard. Bea met de anglicaanse bisschop Moorman
10.30 uur: bij kard. Bea met de anglicaanse bisschop Moorman (waarnemer op het Concilie) en zijn vrouw.
29 APR '63 | Geen lidmaatschap van de Wereldraad van Kerken
10.30 uur: bij kard. Cicognani. Over de laatste wijzigingen in de tekst Over het Oecumenisme. (Ik heb de drukproeven van Mgr Fagiolo al gekregen. De brief van de H. Vader is gedateerd op 22 april!).
17 uur: Gesprek met Lukas Vischer op het Secretariaat. Over de praktische samenwerking met de Wereldraad van Kerken en over de principiële problemen die aan de orde zijn: geen lidmaatschap van de Wereldraad van Kerken, maar wel samenwerking.
27 APR '63 | Bij Cicognani geroepen vanwege de tekst over het oecumenisme
20 APR '63 | Cicognani stemt in met de contacten met Rusland
9.30 uur: bij kard. Cicognani. Kard. Cicognani aanvaardt de tekst Over het Oecumenisme. We lezen nr 1 van de paragraaf over het Protestantisme nog een keer door, en ook de brief van kard. Döpfner. Hij stemt in met de contacten met Rusland, en ook met het vooruitzicht van een internuntius.
01 APR '63 | Overleg met vertegenwoordigers van de Wereldraad van Kerken
10.30 uur: Gesprek met Rabbi Heschel op het Jewish Theological Seminary.
11.30 uur: Bezoek met kard. Bea op het Union Theological Seminary.
12.30 uur: Overleg met vertegenwoordigers van de Wereldraad van Kerken op het Interchurch Center op Riverside Drive, en middagmaal.
14 uur: Na de lunch met de paters Stransky en Sheerin naar de Paulist Fathers.
15 uur: Gesprek met pater [ontbreekt].
17 uur: Met kard. Bea, en de paters Schmidt en Stransky naar Jakovos.
Gesprek met Dr Knoff en Stransky in Plaza.
19 uur: Met Stransky naar Radio-Music.
31 MAA '63 | Naar New York
8.30 uur: naar New York.
9.30 uur: Hoogmis in de kathedraal Saint Patrick. Preek door hulpbisschop Mgr. Griffiths.
12.30 uur: Gesprek met Mgr Oesterreicher. Middagmaal met kard. Spellman.
16 uur: Gesprek met kard. Bea en vertegenwoordigers van de Wereldraad van Kerken.
17.30 uur: Gesprek met kard. Bea en het Jewish Committee.
24 MAA '63 | Vanavond ga ik Moeder het sacrament van de zieken toedienen
In Hoorn. Vanmorgen gebeld met mijn broers en mijn zus: vanavond ga ik Moeder het sacrament van de zieken toedienen.
Bij de bediening waren aanwezig : mijn vader, Herman en Mia, Piet en Ans (Frans en Loet), Walter en Jos, Evert en Lies.
22 MAA '63 | Cicognani aanvaardt het schema over het oecumenisme
10.30 uur: bij kard. Cicognani.
Kard. Cicognani aanvaardt het schema over het oecumenisme. Ik heb een kopie van dit schema gestuurd aan Felici en aan degenen die meegewerkt hebben.
23 FEB '61 | De mogelijkheid van een Gemengde Commissie
Bezoek aan P. Tromp over de mogelijkheid van een Gemengde Commissie van het Secretariaat voor de Eenheid met de Theologische Commissie. Tromp wijst dit af.
18 JAN '61 | Op het vliegveld in Genève wacht Dr. Visser ’t Hooft mij op
Op het vliegveld in Genève wacht Dr. Visser ’t Hooft, hoofd van de Wereldraad van Kerken, mij op: ‘ik ben niet vergeten dat u in Rome uw wagen hebt geriskeerd om ons op te halen.'
13 JAN '61 | In de Theologische Commissie trachten ze alles geheim te houden
’s avonds met P. Witte in de stad gegeten. Over het conciliewerk gepraat. Eerst had P. Tromp hem verboden met mij over het werk van de Theologische Commissie te spreken: ‘Je staat onder geheim van het H. Officie’. Witte ontkende dit. In de Theologische Commissie trachten ze alles geheim te houden.
02 DEC '60 | Bezoek van de Aartsbisschop van Canterbury aan Paus Johannes XXII
H. Mis gelezen voor de grote intentie van vandaag: het bezoek van de Aartsbisschop van Canterbury aan Paus Johannes XXIII.
29 NOV '60 | Bezoek van Pater Sartory uit Niederaltaich
’s middags bezoek van Pater Sartory uit Niederaltaich. Over het werk van het secretariaat. Over de observervraag. Hij is het met mij eens wat betreft de uitnodiging aan bisschoppen van gescheiden Kerken en over een feestelijke opening met aanwezigheid van deze bisschoppen.
22 SEP '60 | Historische ontmoeting van Visser ’t Hooft met kardinaal Bea
In Milaan. Om 9.30 komt volgens afspraak Dr. Visser ’t Hooft. Ik breng hem bij kardinaal Bea. Ofschoon buiten de publiciteit gehouden is dit een historische ontmoeting.
13 SEP '60 | De Centrale Commissie zal een persdienst inrichten
Om 11 uur bij Mgr. Felici. Over de persdienst in de voorbereiding van en tijdens het Concilie. De Centrale Commissie zal een persdienst inrichten, daar zal een speciale afdeling bijkomen voor de voorlichting van niet-katholieken.
28 JUN '60 | Benoeming tot Secretaris van het Secretariaat voor de eenheid
’s Middags opgebeld door KNP. Radio Vaticana heeft mijn benoeming omgeroepen tot Secretaris van het Secretariaat voor de eenheid der christenen. Ik weet echter nog van niets. Waarschijnlijk is dit bericht juist.
