02 NOV '63 | Collegialiteit is in feite een dogma

Collegialiteit als ius divinum! Zulk een door een Concilie uitgesproken eensgezinde verklaring is in feite een dogma. De krachtens goddelijk recht collegiale leiding van de kerk is het doctrineel fundament van het pastorale aggiornamento in onze dagen. Al de rest vloeit daaruit voort.

30 OKT '63 | Eén der meest delicate en belangrijke geloofskwesties opgelost

Op enkele weken heeft het concilie, althans in beginsel, één der meest delicate en belangrijke geloofskwesties opgelost. Een tamelijk plotseling bewustzijn: dat Christus de verantwoordelijkheid over heel de kerk niet aan één mens, de paus, heeft toevertrouwd, maar aan een Apostolisch College dat bij goddelijk recht Petrus als hoofd heeft.

Op korte tijd is de vrucht gerijpt! De structuur van de kerk is noch monarchisch, noch oligarchisch, noch democratisch. Het gaat (zoals in de Triniteit) om een wederzijdse afhankelijkheid, persoonlijke alteriteit en hun wezenlijke eenheid. Tussen paus en wereldepiscopaat, een goddelijke, wederzijdse afhankelijkheid (interdependentie), een eigen ‘persoonlijkheid’ en indefectibele communio.

Gaat Vaticanum II dan toch een nieuw dogma bepalen? En dus niet pastoraal? De decentralisatie is een dringende noodzaak voor de kerk en er is de noodzaak van effectieve participatie van de particuliere kerken aan het leven van de universele kerk: met andere woorden, de decentralisatie behoeft de katholieke eenheid niet te schaden maar te versterken. Eenheid is geen uniformiteit. Van de andere kant: behoefte van de bisschoppen om zich te ‘corporeren’ met elkaar, zelfs reeds om het beleid in eigen bisdom beter te maken.

30 OKT '63 | Niemand verwachtte zulk een massaal ja-antwoord

• Vraag 1: [is de bisschopswijding de hoogste graad van het wijdingssacrament?]
  2.157 stemmen, Placet: 2.123, Non placet: 34
• Vraag 2: [is elke bisschop lid van het College van de bisschoppen?]
  2.154 stemmen, Placet: 2.049, Non placet: 104, Ongeldig: 1
• Vraag 3: [bezit het College in eenheid met zijn Hoofd, de paus, de hoogste macht over de universele Kerk?]
  2.148 stemmen, Placet: 1.808, Non placet: 336, Ongeldig: 4
• Vraag 4: [is deze macht van goddelijk recht?]
  2.138 stemmen, Placet: 1.717, Non placet: 408, Ongeldig: 13
• Vraag 5: [mag het diaconaat hersteld worden als blijvende graad van het gewijde ambt?]
  2.120 stemmen, Placet: 1.588, Non placet: 525, Ongeldig: 7

Commentaren van de concilievaders 

1. Niemand verwachtte zulk een massaal ja-antwoord, wel voor de derde en vierde vraag: goddelijk recht van de collegialiteit. Doch niet dat men tot een 3/4 zou komen in plaats van 2/3! Het votum over het Maria-schema had een slechte indruk gemaakt, slechts 40 stemmen verschil tussen placet en non placet.
2. De interventies in de Aula “peuvent donner le change” (omzwaai) en de fundamentele strekking van de assemblee maskeren! Men had de indruk: 50 tegen 50! Interventies in de Aula kunnen dus een totaal verkeerd beeld geven!
3. Het moderatorschap is zodoende in gezag gegroeid. Opiniepeilingen worden mogelijk.
4. De criteria die opgaan voor een “parlementaire vergadering” volstaan niet om een idee te vormen van wat er in het concilie gaande is. Men dacht: alle Italiaanse bisschoppen, de meerderheid van de Spaanse bisschoppen en een groot deel van de Zuid-Amerikaanse bisschoppen (van Spaanse origine) zouden tegen de collegialiteit stemmen als ius divinum. Eén uitzondering: de auxiliair van Bologna, Bettazzi. 390 Italiaanse bisschoppen in de conciliecatalogus; en 83 Spaanse bisschoppen [plus ook nog bisschoppen van Spaanse origine] depasseren in aantal het non placet-aantal. Non placet: Blijkbaar ook van niet-Italiaanse en niet-Spaanse bisschoppen.

Kortom, op 31 oktober schreef L’Avvenire d’Italia dat de stemming geen nationale blokken weergaf: Zij doorkruist de wereldkerk.

 

29 OKT '63 | Verrassing!

Door de moderatoren [werden] vijf vragen uitgereikt, scherp en duidelijk geformuleerd. De stemming zou ’s anderendaags, 30 oktober, plaatsgrijpen.

24 OKT '63 | Activiteit van de moderatoren werd erg bekritiseerd

De atmosfeer in een vergadering van het presidium, de moderatoren en de coördinatiecommissie was gisteren “zwaar” geweest en de activiteit van de moderatoren werd erg bekritiseerd. Het beginsel van een “votum indicativum” (opiniepeiling) had het wél gehaald [l’avait emporté d’extrême justesse!], maar men had gevraagd om de formulering van de vier vota fundamenteel te veranderen. Indruk: Het gezag van het moderatorium komt er verzwakt uit.

Tussen 20-30 oktober kan men horen dat de “moderatoren” (moderator betekent directeur in het Latijn) weinig te dirigeren hadden en dat het concilie op ’n dood punt kwam. Nochtans: 24 oktober stelden de moderatoren (en accord avec de Theologische Commissie) een vraag aan het Concilie in verband met de inclusie of non-inclusie van het Maria-schema in het schema over de kerk (bewijs dat dit beginsel van een officiële opiniepeiling niet was verworpen).

23 OKT '63 | Vergadering op de staatssecretarie

Vergadering op de staatssecretarie van de Presidenza, de coördinatiecommissie, de vier moderatoren en Mgr. Felici. Om alle Italiaanse bisschoppen (in die secties) te kunnen laten komen werd de op die dag geplande Italiaanse bisschoppenconferentie verschoven. 

16 OKT '63 | Ontstemming bij de Vaders over dit gedrag van de oppositie

Niets! Het initiatief van de moderatoren was op verzet van kardinaal Ottaviani gestuit. De inhoud van die vragen stootte op beslist verzet, en het beginsel van een officiële opiniepeiling werd in twijfel getrokken. De ontstemming bij de Vaders over dit gedrag van de oppositie is groot. Men heeft de indruk dat zij zich boven het Concilie stellen!

15 OKT '63 | "Morgen zullen u vier vragen worden voorgelegd"

De moderator van de dag, Suenens, namens de moderatoren, kondigt aan: morgen zullen u vier vragen worden voorgelegd, opdat de Theologische Commissie de eigenlijke intenties van de concilievaders zou kennen in verband met het hoofdstuk over de kerkelijke hiërarchie. De stemming zou worden gehouden op donderdag 17 oktober. Men begreep: Het zou gaan over de sacramentaliteit van de bisschopswijding, over de rechten van de bisschop, de collegialiteit en de opportuniteit van ’n zelfstandig diaconaat.

05 DEC '62 | De Paus aan het raam: "Ik ben weer genezen"

Vergadering tegen 12u gedaan. De Paus zou aan het raam verschijnen, Angelus. Nadien geeft hij de zegen en zegt: “Ik ben weer genezen”! Goed … Ancora una benedizione. Het was of hij zijn geluk niet op kon, en op pakjesdag gul een tweede zegen gaf.

02 DEC '62 | De Nederlanders spreken alle talen maar niemand verstaat ze!

Verschil: Tussen de Apostelen bij het pinksterwonder en de Nederlanders op het concilie? De apostelen kenden en spraken maar één taal en iedereen verstond ze. De Nederlanders spreken alle talen, maar niemand verstaat ze!

01 DEC '62 | Ottaviani stelt De ecclesia voor, badinerend, sympathiek

Ottaviani stelt De ecclesia voor, badinerend, sympathiek: Men roept al: “Tolle, tolle”! voor het aan bod is. Ik weet al wat de objecties zullen zijn: niet-bijbels, niet-oecumenisch, niet-pastoraal, te scholastiek. We kennen de litanie. De jongere bisschoppen applaudiseerden!!

Indruk: in tegenstelling tot de vorige Schema's zijn de bisschoppen niet voldoende bewerkt. We hadden de tekst nog maar een week; mijn aanmerkingen op 1.000 exemplaren worden pas overmorgen verspreid. En ik gaf nog maar één conferentie over De ecclesia

21 NOV '62 | Triomf! De Paus heeft het Theologisch Schema afgevoerd

Triomf! De Paus, afgaand op de 62% progressieven heeft het Theologisch Schema afgevoerd. Vrijdag begint men met het schema over de “communicatiemiddelen.” De Paus heeft zich uitgesproken voor een vernieuwde theologie.

20 NOV '62 | De impasse is groot! Verslagen en tevens een morele overwinning

De impasse is groot! Verslagen en tevens een morele overwinning. Gisteren voorspelde ik 60% tegen het oude schema. De uitslag was 62,5% tegen; slechts 37% voor. Dus: Geen 2/3. Echter tengevolge van een procedurekwestie. De vraag waarover gestemd moest worden was zo geformuleerd: Moet het schema afgevoerd worden? Wie dus placet moesten antwoorden moesten de 2/3 hebben. Hebben zij dit niet, dan bleef het schema als basis voor verdere discussie staan. Had men gevraagd: Moet het schema als basis voor verdere discussie worden behouden, dan moesten er van de andere zijde 2/3 worden gehaald en was het dus gekelderd!!

19 NOV '62 | Moreel zeker dat het Schema over de openbaring wordt afgevoerd

Hoogtepunt van vandaag: Rede van Mgr. De Smedt, die namens Secretariaat voor de Eenheid sprak tegen het schema over de openbaring. Applaus.

’s Middags: Moreel zeker dat het Schema wordt afgevoerd. De Presidenza piekert er alleen over, hoe men het zal versieren om Ottaviani cum suis enigszins het gezicht te redden.

13 NOV '62 | Paniekstemming bij Ottaviani, Tromp, Parente, Peruzzo

Onder leiding van Ottaviani, eerste sessie van de nieuwe Theologische Commissie. Paniekstemming bij Ottaviani, Tromp, Parente, Peruzzo. Ottaviani deelt mee dat er bij Cicognani 160 brieven (eind september) zijn binnengekomen: 100 tegen het Theologisch Schema! Hard gewerkt, goed schema. Tromp spreekt over dat hard werken en Parente over de hetze die Rahner en Schillebeeckx ontketenen (onze tekst op tafel!! Mijn Engelse). Parente vraagt de commissie een tegenoffensief te voeren.

30 OKT '62 | Kardinaal Alfrink klopt kardinaal Ottaviani af

Kardinaal Alfrink, voorzitter, klopt kardinaal Ottaviani, die al 15 minuten spreekt, af! [binnenpret] Applaus! [pijnlijk]. Alfrink aarzelde: “Wat moet ik doen?” Toen één der subsecretarissen hem kwam zeggen “al een kwartier” klopte hij af.

27 OKT '62 | Een bisschop: invoeren van de landstaal begin van Protestantisme

Een heer van 83 jaar, bisschop van Agrigento (bij de negen door de Paus aangeduide commissieleden voor “Theologie”) sprak van het crimen dat deze concilievaders over het nageslacht zouden brengen met het invoeren van de landstaal, die het begin van het Protestantisme is! Er was een gegrinnik in heel de Sint-Pieter en na zijn speech hoorde men op vele zetels: “Nunc dimittis servum tuum Domine.” Het zijn echte schooljongens: Staat er iemand te “zeveren”, dan gaan een driehonderdtal bisschoppen naar de nieuwe bar, waar gratis koffie, taartjes en dergelijke worden geserveerd

26 OKT '62 | Sigaretten, sigaren, etc. aan de helft van de prijs!

Aanbod van de Belgen, de Nederlanders, etc.: Sigaretten, sigaren, etc. aan concilievaders aan de helft van de prijs!

26 OKT '62 | Hoe slechter Latijn men spreekt, hoe meer men er voor is

Spellmann en McIntyre verkondigen dat het Latijn de enige liturgische taal is, maar spreken het zo op zijn Amerikaans uit, dat niemand ze verstaat: Hoe slechter Latijn men spreekt, hoe meer men er voor is. Het is een “statussymbool” van priesters-“intellectuelen” tegenover de “dommen”!!

25 OKT '62 | Kardinaal Siri ging een zware aanval doen op ’t Liturgisch Schema

Nieuwe speech voor Mgr. Bekkers: De derde! Ruzie met Mgr. Jansen! De avond vóór Bekkers moest spreken (reeds drie keer uitgesteld), vernam ik dat kardinaal Siri een zware aanval ging doen op ’t Liturgisch Schema. Men had mij zijn objecties doorgestuurd. Mgr. Bekkers ging na Siri spreken. Ik maakte een nieuwe speech waarin ik de objecties van Siri één voor één ontzenuwde. Mgr. Janssens vond dit procédé onwaardig!!

20 OKT '62 | Derde overwinning van de anti-curie-vleugel

Uitslag van de telling der stemmen voor commissies, althans de eerste zes. Praktisch heeft 2/3 gestemd voor onze Noord-West-Centraal-Europese lijst. Alle Nederlandse bisschoppen zijn benoemd, behalve de niet verkiesbare kardinaal Alfrink en Mgr. Niermann (Secretariaat van de Vereniging). En wel met de absolute meerderheid. Mgr. Bekkers die een 200 stemmen te kort had, werd door de Paus benoemd. De derde overwinning van de anti-curie-vleugel.

11 OKT '62 | Het was een grootse plechtigheid, maar mee-leven kon ik niet

H. Mis: liturgisch een blunder! Geen communie, geen concelebratie. Geen gezamenlijke zang, maar de Capella Sistina! Geen "Pax"!! Alleen een buiging van de Paus naar de observers! Het altaar was voor bijna allen onzichtbaar. Toch: een novum: de Paus had tijdens de mis alle reverenties en kniebuigingen vóór hem verboden, om de aandacht van het altaar niet af te leiden .... Geen viering maar byzantinisme! Noodzaak van liturgische vernieuwing bewezen door die Opening! Vele bisschoppen: "Het was een grootse plechtigheid, maar mee-leven kon ik niet"!