Voortplanting of liefde hoofddoel van huwelijk?

29 OKT 1964

Paragraaf 21 van schema XIII gaat over de waardigheid van huwelijk en gezin. Daarover ontspint zich een kort maar intens debat dat 2 dagen duurt.

Vooral de verwachte doorbraak van de pil beroert de publieke opinie. De paus heeft de kwestie van de toelaatbaarheid van methodes van geboorteregeling uitdrukkelijk van de Concilieagenda geweerd en toegewezen aan een pauselijke commissie. Maar vele Concilievaders omzeilen het verbod door in algemene termen te spreken over geboorteregeling.

Gelovigen helpen huwelijk voller te beleven

Het schema wil geen nieuwe leer over het huwelijk brengen, maar wel gelovigen helpen om het huwelijk voller en dieper te beleven. Het huwelijk, zo zegt de tekst, is gericht op:

God
liefde van de gehuwden
voortbrengen van kinderen

De volgorde is niet zonder belang. Want de traditionele theologie over het huwelijk noemt de voortplanting het eerste en belangrijkste doel van het huwelijk. Voor sommigen gaat de tekst niet ver genoeg, terwijl hij voor anderen te ver van de traditionele leer afwijkt.

Liefde als doel in zichzelf van het huwelijk

Kardinaal Leo Suenens

Kardinalen als Léger, Suenens en Alfrink en de patriarch Maximos IV Saigh pleiten voor een tekst die krachtig de echtelijke liefde zou bevestigen als belangrijkste doel van het huwelijk. In het huwelijk zien de gehuwden elkaar niet als instrumenten voor de voortplanting, maar als personen die om zichzelf bemind worden. In het huwelijk zijn de gehuwden geroepen om elkaar te beminnen zoals Christus de Kerk bemint.

De traditionele huwelijksleer is niet verkeerd, maar wel te eenzijdig geweest. Ze heeft te sterk het gebod gaat en vermenigvuldigt u benadrukt, ten koste van andere teksten, zoals en zij zullen twee zijn in één vlees.

Suenens roept zijn broeder-bisschoppen krachtig op om inzake de geboorteregeling een nieuwe Galilei-affaire te vermijden. Volgens hem moet de Kerk daarvoor geen waarheden uit het verleden herroepen. Maar de Kerk moet wel steeds meer de volheid van de waarheid trachten te benaderen. Geen enkele generatie kan er zich op beroemen de onmetelijke rijkdommen van Christus volledig te doorgronden.

Kardinaal Michael Browne, Foto: Felici
Getuigenis van de traditionele huwelijksleer

Kardinaal Ottaviani reageert fel en rechtstreeks op de interventie van Suenens. Er is volgens hem twijfel gezaaid over de huwelijksleer van de Kerk. Kan de Kerk zoveel eeuwen fout geweest zijn?

Kardinaal Browne voelt zich tot zijn eigen verbazing genoodzaakt om getuigenis af te leggen over de traditionele huwelijksleer van de Kerk. Hij zet de klassieke scholastieke leer uiteen over het eerste en het tweede doel van het huwelijk. Het eerste doel van het huwelijk is de voortplanting en de opvoeding van de kinderen. Binnen dat kader is het tweede doel van het huwelijk aan de ene kant de wederzijdse hulp van de echtgenoten, en aan de andere kant een geneesmiddel tegen de begeerte.

Na 2 dagen wordt het debat abrupt afgebroken om het strakke tijdsschema van de besprekingen niet in gevaar te brengen.

Paus vraagt herroeping aan Suenens

De toespraak van Suenens verzuurt zijn relatie met Paulus VI. In een persoonlijke audiëntie vraagt de paus dat Suenens zijn woorden herroept. Op 7 november zal Suenens in de Concilie-aula inderdaad verwijzen naar zijn controversiële toespraak. Maar niet om zijn woorden terug te nemen. Onder het mom dat de pers hem verkeerd begrepen heeft, herhaalt hij nog eens dezelfde argumenten.

Reacties

Suenens

Grote ontevredenheid van de Heilige Vader over deze toespraak

Congar

Het is moedig van hem want de paus houdt vast aan zijn commissie

Smulders

Leer van de Kerk op dit punt geen monolithische zekerheid

Prignon

Omwille van de persoonlijkheid van de moderator en zijn invloed in de wereld heeft de toespraak van Suenens de meeste weerklank gehad. Hoewel het ten gronde de meest gematigde was. De primaat van België vroeg moedig en publiekelijk aan de paus om de studie van het probleem niet toe te vertrouwen aan een ultrageheime commissie zoals hij van plan is, maar wel de samenstelling van die commissie uit te breiden naar alle legitieme strekkingen in de Kerk.

Al bij het buitengaan van de Sint-Pieters verborg Mgr. Colombo zijn vrees niet over de mogelijke gevolgen van het voorstel van de kardinaal.

Rapport van Prignon voor Poswick, ambassadeur van België bij de H. Stoel