De sluimerende onenigheid tussen meerderheid en minderheid over thema’s als de collegialiteit komt tot een symbolische uitbarsting. Twee tenoren van het Concilie, de kardinalen Frings en Ottaviani, gaan een rechtstreekse en persoonlijke confrontatie aan.
Frings: stemming van 30 oktober is een volkomen heldere zaak
Kard. Frings. Foto: Historisches Archiv des Erzbistums Köln
In zijn toespraak, trouwens grotendeels geschreven door Joseph Ratzinger, benadrukt kardinaal Frings van Keulen de uitvoerende rol van de Doctrinele commissie en de curie in het algemeen:
De stemming van 30 oktober is een volkomen heldere zaak, al is zij alleen maar richtinggevend. Ik sta er verbaasd van te kijken, dat kardinaal Browne, vice-voorzitter van de Doctrinele commissie, deze stemming in twijfel getrokken heeft. De Commissie heeft geen andere taak dan de wensen van het Concilie uit te voeren, respectievelijk zijn richtlijnen te gehoorzamen. Bovendien moeten wij nu niet bestuurlijke en wetgevende taken met elkaar verwarren. Dit geldt ook voor het H. Officie, waarvan de praktijken en handelswijzen niet in overeenstemming zijn met de moderne tijd en mede daardoor in de wereld schandaal verwekken. Niemand mag worden be- en veroordeeld zonder gehoord te zijn, zonder te weten waarvan hij beschuldigd wordt en zonder gelegenheid te krijgen zich te corrigeren, wanneer hij redelijk berispt wordt.
Met dat laatste verwijst Frings rechtstreeks naar de beschuldigingen door Ottaviani in de aula geuit aan het adres van enkele theologen.
Ottaviani: wie een schaap van Christus wil zijn, moet zich laten hoeden door Petrus
Met een stem trillend van woede reageert Ottaviani op
de smaad die het H. Officie is aangedaan. Die smaad richt zich tegen de paus zelf die er het hoofd van is. De stemming van 30 oktober is niet meer dan een opiniepeiling zonder beslissende waarde. Alleen de Doctrinele commissie is hier competent en kan beslissingen nemen. De stemming bindt de Commissie op geen enkele wijze. De beste theologen verzekeren dat er in de Heilige Schrift niets over de collegialiteit van de bisschoppen te vinden is. wie een schaap van Christus wil zijn, moet zich laten hoeden door Petrus. Het is niet aan de schapen om Petrus te leiden, maar aan Petrus om de schapen te besturen.
Symbool voor dynamiek van 2e zittijd
In zijn memoires minimaliseert Frings het persoonlijke meningsverschil. Hij beschijft hoe Ottaviani hem daags nadien omhelst en zegt: We willen immers allebei hetzelfde. Dit fait divers is een goed tegengif tegen de sensatiepers die het persoonlijke conflict breed uitsmeert.
Ook kardinaal Alfrink zal na het Concilie erop aandringen dat niet de meningsverschillen onthouden worden, maar wel de inhoud van de goedgekeurde Conciliedocumenten, de gedeelde liefde voor Christus en de Kerk en de geest van samenwerking en dialoog.
Maar voorbij het persoonlijke conflict is de confrontatie wel symptomatisch voor een dynamiek die tijdens de 2e zittijd steeds duidelijker wordt. Een meerderheid van de Concilievaders beschouwt de collegialiteit als een uitgemaakte zaak. Ze wil nu vooruit en de gevolgen ervan onderzoeken voor het bestuur van de universele Kerk.
Voor een minderheid kan het bisschoppencollege zijn taak alleen maar uitoefenen als het daarvoor door de paus gemandateerd wordt. Zij is bekommerd dat de paus altijd vrij en onafhankelijk moet kunnen handelen. Een groep binnen deze minderheid zal zich tijdens de 2e zittijd organiseren in de Coetus Internationalis Patrum (Internationale Groep van Vaders) om hun ideeën te propageren.
Meer weten