Voor het eerst debatteren de Concilievaders over het schema over het religieuze leven. Tot 12 november staat het op de Concilieagenda. 

Wie het apostolaat van de religieuzen wil verruimen, wijst de voorbereidende tekst scherp af.

Klassieke theologie biedt geen antwoord op crisis van religieuze leven

Volgens kardinaal Döpfner dringt de tekst niet door tot de echte problemen:

• vernieuwing van het religieuze leven,
• aanpassing van het religieuze leven aan de moderne tijd,
• goede voorbereiding van de religieuzen op hun roeping,
• spanning tussen veeleisend werk en het klassieke monastieke leefmodel,
• institutionele bekrompenheid in de contemplatieve gemeenschappen.

Kardinaal Suenens open met Schema non placet, de Latijnse formule voor niet akkoord bij de stemmingen in de Concilieaula.

• Hij stelt scherp het infantelisme en maternalisme bij de vrouwelijke religieuzen aan de kaak. Zusters moeten als volwassenen behandeld worden, en niet meer als kinderen die leven in de schaduw van dominante moeder-oversten.
• Ze moeten de vrijheid hebben om zich te wijden aan apostolisch werk, vooral in de evangelisering.
• Ze moeten nauwer kunnen samenwerken met leken.
• Theologen zouden voor de zusters een spiritualiteit van het actieve leven moeten uitwerken, zodat zij zich kunnen losmaken uit de mentaliteit van het slot en verouderde gemeenschapsopvattingen.
• De kardinaal vraagt dat deskundigen de nodige praktische maatregelen zouden uitwerken, bijvoorbeeld op het vlak van kleding, verkiezing van oversten, enzovoort.

Verschillende Concilievaders spreken openlijk van een crisis in het kloosterleven. Volgens kardinaal Bea zijn nieuwe juridische regels, zoals het schema voorstelt, niet het juiste antwoord op die crisis. De 300.000 mannelijke en 1,2 miljoen vrouwelijke religieuzen hebben vooral geestelijke vernieuwing nodig. Volgens Bea zijn de orden en congregaties bovendien te veel gericht op behoud van de eigen geest en te weinig betrokken op de hele Kerk en de samenleving.

Bisschop van Namen, Mgr. Charue, betreurt dat de Commissie voor de religieuzen niet wilt samenwerken met de Subcommissie onder zijn voorzitterschap die werkt aan de hoofdstukken in het schema over de Kerk over de algemene roeping tot heiligheid en over de religieuzen. Daardoor mist de tekst de nodige theologische body. Charue mist in de tekst ook een oplossing voor de moeilijke verhouding tussen de kloosteroversten en de bisschoppen. Wat dat laatste punt betreft, steekt pater Buckley de hand in eigen boezem. Hij vindt dat de religieuzen minder ergernis moeten wekken bij de diocesane geestelijkheid. Ze moeten ophouden om over zichzelf te praten als de enigen die leven in de staat van volmaaktheid.

Mgr. Huyghe pleit ervoor om vrouwelijke religieuzen te laten meewerken aan de tekst. Niet één vrouwelijke religieuze is geraadpleegd door de voorbereidende commissie. Hij suggereert zuster Mary Luke Tobin die als auditor in de Concilieaula aanwezig is. Tijdens de 3e zittijd zijn voor de 1e keer vrouwen als waarnemer aanwezig. 

Vernieuwingsdrang is bedreiging voor religieuze leven

De commissieleden waaronder Mgr. McShea verdedigen hun werk en minimaliseren de kritiek. Ze krijgen bijval van Concilievaders die in de vernieuwingsdrang een bedreiging zien voor de essentie van het religieuze leven.

De franciscaanse kardinaal Landázuri Ricketts uit Peru is bezorgd dat de nadruk op apostolaat niet ten koste mag gaan van de contemplatie. Religieuze instellingen moeten weer scholen van heiligheid worden. De oorzaak voor de vele uittredingen ligt volgens hem in de motivatie van de kandidaten, die meer belangelling hebben voor apostolaat dan voor heiligheid.

Ook de Amerikaanse kardinaal Spellman is bezorgd dat het contemplatieve leven door de opmars van het activisme in de verdrukking komt. Kardinaal Ruffini waarschuwt tegen al te grote vernieuwingsdrang die het de religieuzen moeilijk kan maken om een leven van volmaaktheid te leiden.

Tactische stemrondes en amendementen dwingen nieuwe tekst af

Na 2 dagen debat stemmen de Concilievaders of de tekst voldoet om de afzonderlijke stellingen te behandelen. 1155 stemmen voor, 882 tegen.

Grote verdeeldheid dus, maar wel een meerderheid die verder wil met de huidige tekst. Bij de stemming over de afzonderlijke stellingen 2 dagen later, stemt de meerderheid van de Concilievaders echter placet iuxta modum, akkoord mits wijziging. Ze dienen daarbij om en bij de 14.000 ammendementen in.

Zo moet de commissie tegen de 4e zittijd toch met een radicaal herwerkte tekst op de proppen komen. Een tactiek die meer behoudsgezinden ook al hadden toegepast op het schema over de Kerk.

Ontdek meer

• Bekijk het filmpje over een nieuw elan voor het religieuze leven
• Thema Religieuze leven: blijvend op zoek naar een nieuw elan
• Decreet over de aangepaste vernieuwing van het religieuze leven, Perfectae caritatis